به نام خداوند مهربان و یکتا، با سلام خدمت همه بزرگواران در این پست میخواهیم در مورد مبانی بازرسی شعب بانکی را توضیح داده و در مورد آن گفت و گو کنیم . این آموزش شامل 3 بخش است که در 3 پست متفاوت گذاشته می شود. گروه کارآزموده رسالت خود را بر آموزش های مختلف حفظ کرده و آموزش های مالی و فناوری را همانگونه که از اول گفته است برای شما دوستان گرداوری کرده و برای شما به اشتراک می گذارد . امیدواریم که خوشتان بیاید .
مقدمه ای بر بازرسی
امر مهم نظارت و بازرسی از دیرباز در جوامع بشری مورد اهتمام بوده است و مورد تأکید اسلام نیز قرار دارد. در دانش نوپای مدیریت نیز مقوله نظارت و کنترل یکی از پایه‌های اصلی مدیریت نوین است. و همواره مدیران از این ابزار مهم و حیاطی در جهت پیشبرد امور تحت سرپرستی خود استفاده می‌کنند. گزافه نیست اگر بگوییم که مدیریت بدون کنترل و نظارت حرکت کردن در خلأ و محرومیت از بهره‌گیری درست از امکانات و عوامل موجود برای رسیدن به هدف مطلوب است.
تمام سیستم‌ها دارای کنترل هستند و نتیجه کنترل، اصلاح کاستی‌ها و قوت بخشیدن به توانمندی هاست، سیستم فاقد کنترل علاوه بر آنکه تکمیل نیست بلکه نمی‌تواند ضعف‌های خود را بشناسد و بر قدرت تکیه کند. به همین لحاظ برقراری سیستم کنترل داخلی به عنوان عامل تعیین‌کننده شناخت سريع نقاط قوت و ضعف از ابتدایی‌ترین اصول مدیریت است.
امروزه با توجه به نوآوری‌های گسترده در عرصه بانکداری و به موازات آن بحران‌های مالی و بانکي، سیستم‌های نظارتي و مقررات مرتبط با آن هم با تغییرات اساسی همراه بوده است.
ادامه حیات سازمان‌ها به ویژه بانک‌ها نیازمند بهبود شناسايي ريسک‌ها و نواقص کنترل‌های داخلي موجود، ارزيابي عملكرد، نظام گزارش‌دهی مطمئن و رعایت مقررات و الزامات قانوني است.
به منظور ارتقای سلامت در نظام بانکی و جلوگیری از فساد مالی و حصول اطمینان از وجود و اجرای کنترل‌های داخلی مناسبات بازرسی در بانک‌ها به عنوان ابزاری اساسی، کارایی خود را در عمل به اثبات رسانیده است. با اجرای بازرسی مناسب می‌توان به بررسی و ارزیابی اجرای کامل و مؤثر دستورالعمل‌های موجود کنترل‌های داخلی پرداخت. بنابراین استفاده از ابزار بازرسی در بانک‌ها اجتناب‌ناپذیر است.
پیشگیری از وقوع سوء استفاده یا تخلف خیلی مهم‌تر از بازرسی و کشف آن است.
به عبارتی دیگر، “اجتناب از ضرر بهتر از جبران آن است.”
موضوع بازرسی در سالهای اخیر دستخوش تحولات اساسی شده است. مسئولیت اجتماعی بازرسان امروزه نقش مهم‌تری در حرفه آن‌ها دارد. بازرسان دیگر صرفا افرادی در خدمت مدیران ارشد نیستند، بلکه بیشتر خود را در برابر جامعه و اهداف عمومی آن مسئول می‌دانند.
تاریخچه بازرسی:
بازرسی در ایران قبل از اسلام: الف) بازرسي در زمان هخامنشیان، ب) بازرسي در زمان ساسانیان
الف) بازرسي در زمان هخامنشیان:
در زمان کوروش از تفتیش به عنوان مشاغل ادارینام برده شد و گزنفون تاریخ نگار مي‌نويسد کوروش اشخاصي را به مشاغل اداري گماشت مثلاً تحصیلدار مالیات‌ها و متصدیان خراج و مفتشين کارهای عمومی”
ب) بازرسی در زمان ساسانیان:
در زمان ساسانیان رعیت‌های شاه به چهار طبقه تقسيم مي‌شدند:
روحانیون، جنگیان، دبیران مالیات دهندگان
هر يك از این طبقات رییسي داشت. رییس هر طبقه‌ای دو بازرس داشت. يك بازرس که مامور سرشماري طبقه بود و بازرس دیگر که موظف بود به درآمد هر طبقه رسیدگی کند.
بازرسی در ایران بعد از اسلام با تشکیل حکومت امویان، معاویه به امر بازرسي اهتمام زیاد ورزید و اداره‌اي به نام برید به وجود آورد.
از جمله وظایف مهم اداره برید آن بود که اموال و دارایی افراد و مملکت را تفتیش و اخبار محرمانه خلیفه را به ماموران عالی رتبه مي‌رساند و از وضع آنان خبر مي‌آورد و درباره اوضاع مالي لشکری و کشوری و غیره گزارش‌های مرتب به خلیفه می‌داد. بازرسي در زمان عباسیان عباسیان به موضوع بريد علاقه بسیار داشتند و به آن اهميت مي‌دادند تا آنجا که در پاره‌ای موارد خودشان جزو اداره برید در می‌آمدند و اوضاع و احوال افراد و مملکت را به طور شخصي تفتيش مي‌کردند، گاه هم این بازرسي علنی بود.
بازرسي در حکومت‌های ایراني
بازرسی در حکومت‌های ایرانی از طاهریان تا حمله مغول به عهده دیوان اشراف بود. این دیوان يکي از مهم‌ترین ادارات کشور بود که وظیفه آن بازرسی دقیق در رفتار و کردار وزیران و کارکنان دولت و سرداران سپاه بود.
بازرسي در عصر قاجاریه
در عصر قاجاریه تنها زمانی که به دستگاه منظم و وسيع خفيه نويسي و بازرسي و خبررساني برخورد می‌کنیم زمان صدارت میرزا | تقی خان امیرکبیر است، امیر مفتشان زيادي گماشته بود که گزارش‌های منظمی از آنچه در شهر و ایالات و دستگاه‌هاي اداري و لشگری مي‌گذشته برای او می‌فرستادند.
بازرسی در ایران دوران معاصر:
دفتر بازرسی کل کشور
در سال ۱۳۱۵ هجري شمسي با تصویب قانون اصلاح قسمتي از قانون اصول تشکیلات عدلیه، بازرسی کل کشور تحت ریاست وزیر دادگستري قرار گرفت.
بازرسي شاهنشاهي منحله
در سال ۱۳۴۷ قانون تشکیل سازمان بازرسي شاهنشاهی مشتمل بر ۱۴ ماده و دو تبصره به تصویب مجلس رسید و به موجب این قانون اداره کل بازرسی کل کشور به اداره کل بازرسي وزارت دادگستري که وظیفه آن منحصرا رسیدگی به امور قضايي و اداري دادگستري بود تبدیل شد و سایر وظایف اداره کل بازرسی کشور به عهده سازمان بازرسي شاهنشاهي محول شد.
مطابق ماده ۱ قانون، سازمان بازرسي شاهنشاهي تحت نظارت شخص شاه بود و نخست وزیر مسوول امور مربوط به این سازمان در مجلسیم گردید و نیز تعیین رییس سازمان به فرمان شاه بود.
بازرسي پس از انقلاب اسلامي
پس از پيروزي انقلاب اسلامی در ایران، سازمان بازرسي شاهنشاهي منحل و مطابق لایحه قانونی سازمان بازرسی کل کشور مصوب 7 / 12 / 57 به عنوان اولین سازمان کل کشور پس از انقلاب تشکیل شد.
همانگونه که گفته شد گروه کارآزموده بازرسی را در 3 بخش مقدمه ، تعاریف و حسن بازرسی در زمینه های مختلف در یک سازمان مخصوصا بانک ها و موسسات مالی توضیح می دهد . در این آموزش ها شما با معانی بازرسی و همچنین سازمان ها و ارگان هایی که با بازرسی شباهت و یا با آن در ارتباط هستند نیز گفته شده است . امیدواریم که بتوانیم با آموزش ها و پست های ارسالی راهگشای شما در تعاریف اولیه موضوعات باشیم و شما را تا حد امکان راهنمایی کنیم .
